دانلود مقاله و پروژه و پایان نامه دانشجوئی

فرمت :WORD                                                     تعداد صفحه :128

چکیده

نعناع ( Mentha piperita L.) از گیاهان دارویی بسیار با ارزش  است که دارای کاربرد وسیعی در صنایع بهداشتی و آرایشی ،شیرینی سازی ، نوشابه سازی، ادویه سازی وداروسازی می باشد. به منظور مقایسه اثرات کود اوره و اوره با پوشش گوگردی بر روی عملکرد، جدب عناصر ، خصوصیات اکوفیزیولوژیک و درصد اسانس نعناع آزمایشی در سال 1386  انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد . کود اوره و اوره با پوشش گوگردی به عنوان فاکتور اول و سه سطح 57،46،23 گرم در متر مربع نیتروژن خالص بعنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اوره با پوشش گوگردی سبب افزایش وزن خشک و تر ریشه در مقایسه با اوره معمولی گردید. همچنین طول برگ تحت تاثیر  میزات ازت بکاربرده شده قرار گرفت و افزایش یافت. در رابطه با میزان ازت در برگ مشخص گردید که با بکار بردن کودهای ازته میزان ازت برگ افزایش یافت. بیشترین میزان ازت در برگ در تیمار 46 گرم در متر مربع اوره معمولی و با پوشش گوگردی بدست آمد. تعداد برگ و طول ساقه تحت تاثیر تیمارها قرار گرفت بطوریکه میزان 46 گرم در متر مربع اوره با پوشش گوگردی نسبت به بقیه تیمارها تعداد و طول ساقه را افزایش داد. در این تحقیق مشخص شد که اثرات نوع کود بر درصد اسانس موثر بوده و بیشترین میزان اسانس در تیمار کود اوره با پوشش گوگردی مشاهد شد. همچنین در بین غلظتهای مختلف، غلظت 46 گرم در متر مربع ازت بیشترین درصد اسانس و 23 گرم در متر مربع کمترین میزان اسانس را داشت. بنابراین مشخص گردید با افزایش ازت میزان اسانس گیاه افزایش می یابد ولیکن این میزان افزایش تا تیمار 46 گرم ازت در متر مربع تاثیر گذار بود و با افزایش غلظت ازت از 46 به 57 گرم در متر مربع میزان اسانس کاهش نشان داد. در بین پارامترهای اکوفیزیولوژیک تنها فتوسنتز تحت تاثیر تیمار 23 گرم در متر مربع قرار گرفت و افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که با افزایش میزان غلظت کود ازت بکاربرده شده میزان فتوسنتز نه تنها افزایش نشان نداد بلکه کاهش نیز یافت.

 

 

کلمات کلیدی : نعناع، نیتروژن، اوره با پوشش گوگردی، تعداد برگ، اسانس، عملکرد

مقدمه:

خداوند متعال هیچ چیز را بدون فایده نیافریده ودر هر مخلوقی حکمتی نهفته است از جمله نعمات خدا دادی،  گیاهان دارویی می باشند که از قدیم الایام بشر با آنها آشنا گشته و جهت معالجات بیماران خود مورد استفاده قرار داده است (5،2). پیشرفت های علمی طی دو دهه اخیر، اهمیت و نقش گیاهان دارویی را در تامین نیازهای بشر به ویژه در حیطه درمان دو چندان ساخته است. امروزه با بهره گیری از روشها و فنون تخصصی، مهمترین مواد و ترکیبهای شفا بخش بکار گرفته می شود. اثرات جانبی داروهای شیمیایی و الزامات زیست محیطی و روند تدریجی گرایش به سوی فرآورده های طبیعی سبب شده اند تا به گیاهان دارویی توجه بیشتری شود. بررسی ها نشان داده که جایگزینی داروها با منشاء طبیعی به جای داروهای شیمیایی در سطح دنیا به سرعت رو به توسعه و گسترش است.

 کشورهای مختلف با بهره گیری از توانهای بالقوه خود از جمله تنوع پوشش گیاهی ،تنوع اقلیمی و ارزان بودن انرژی و نیروی کارگری و وجود تکنولوژی های برتر و... سهم خود را از تجارت جهانی گیاهان دارویی می گیرند به طوری که کشوری مانند کانادا خود را غول خفته گیاهان دارویی می داند.

 همچنین به دلیل اثبات عوارض جانبی داروهای شیمیایی و تمایل بشر به استفاده هر چه بیشتر محصولات طبیعی به منظور حفظ سلامت خویش ، مشکلات سیستم دارویی مدرن مانند هزینه های بالا ، استفاده از منابع غیر تجدید شونده مانند منابع فسیلی و آلودگی محیط توسط صنایع دارویی و ناتوانی بشر برای ساخت برخی از مواد داروئی که به طور طبیعی در گیاهان وجود دارد باعث توجه بیشتر به گیاهان داروئی گردیده است .

 افزایش جمعیت ایران  و نیاز مبرم صنایع داروسازی به گیاهان داروئی به عنوان مواد اولیه تولید دارو ، ناتوانی در تولید مصنوعی پاره ای از داروهای حیاتی توسط صنایع داروسازی و همچنین اهمیت مواد موثره گیاهان داروئی در صنایع غذایی ، آرایشی و بهداشتی باعث شده که توجه و تحقیق پیرامون این دسته گیاهان از نقطه نظر کشت ، تولید و مصرف از اهمیت خاصی برخوردار باشد .

از دو هزار سال قبل تا کنون از گونه‌های مختلف نعناع به عنوان ادویه و دارو استفاده می‌شود. اما استفاده انسان از نعناع به 250 سال قبل باز می‌گردد. از برگ‌ها، پیکر رویشی و اسانس این گیاه در اکثر فارماکوپه‌های معتبر به عنوان دارو یاد شده است. از مواد مؤثر نعناع برای خوش طعم شدن داروهای بدمزه استفاده می‌شود. اسانس نعناع «منتول»  خاصیت ضد باکتریایی دارد و در تهیه محلول‌هایی برای شستشوی دهان و گلو استفاده می‌شود. «منتول» همچنین خاصیت ضد خارش دارد. اسانس نعناع در صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی، شیرینی‌سازی، نوشابه‌سازی و صنایع ادویه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مقدار مصرف سالانة اسانس نعناع در جهان به هفت هزار تن می‌رسد. در این مورد آمریکا در سال 1992 حدود 3200 تن اسانس از 43000 هکتار زمین زیرکشت استحصال نمود (82).

مهمترین کشور تولید کننده این گیاه آمریکاست. از کشورهای دیگر تولید کنندة نعناع می‌توان از روسیه، بلغارستان، برزیل، ژاپن، فرانسه، آرژانتین و مجارستان نام برد.

درکشور ما تحقیقات قابل ملاحظه ای درخصوص کاشت ، داشت و برداشت آن انجام نگرفته است . گیاه نعناع دارای ویژگی های متعددی جهت کشت در مناطق وسیعی از کشور است. مهمترین این ویژگی ها عبارتند از :

1- نعناع دارای دوره رویشی کوتاه است . از بدو رویش تا زمان گلدهی مدت زمانی برابر 80 تا 100 روز به طول می انجامد (5).

2- امکان تناوب کشت آن با غلات وجود دارد . زیرا این گیاهان معمولا" از دوره رویشی کوتاهی برخوردارند وپس از برداشت آنها زمان کافی برای آماده کردن زمین وجود دارد همچنین  طول ساقه ، با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش ، بین 30 تا 100 سانتی متر متغیر است (5).

3-فصل کشت نعناع درمناطق موردکشت گیاهان زراعی دیگر تلاقی زیادی نداشته وتعادلی درتوزیع زمانی کار کشاورزان وماشین آلات کشاورزی ایجاد می کند.

4-  گیاه نعناع با شرایط آب وهوایی بیشتر نقاط ایران سازگار است. درنواحی مختلف ایران بخصوص استانهای تهران،کهکیلویه و بویراحمد، آذربایجان غربی وشرقی، کرمان و فارس یافت می شود.

این گیاه ،سریعا" تحت تاثیر شرایط متفاوت محیط زندگی قرار می گیرد، مانند آنکه انواعی از آنها که در دشت ها واماکن مرطوب میرویند اگر درمحیط های خشک قرار گیرند ،به سرعت تغییراتی ازنظر سازش و تطابق با محیط حاصل می کنند تا مقاومت آنها درمقابل تعرق ،زیاد شود بطوری که برگهای آنها پوشیده از کرک می شود ،یا کناره پهنک برگهای آنها به سمت پائین خمیدگی حاصل می کند ویا روزنه ها ، به حالت فرورفته دربشره باقی می ماند ویا ممکن است هیپودرم در آنها به صورت کاملا" کلانشیمی درآید ویا برگ حالت نسبتا" ضخیم وچرمی پیدا می کند وحتی سطح آنها ممکن است کاهش حاصل نماید به حدی که بکلی از بین برود(4).

5-مصرف روز افزون نعناع دردنیا ضرورت توسعه کشت آن را درکشور به منظور امکان صادرات این محصول توجیه می نماید . مصرف نعناع امروزه در سراسر امریکا وهندوستان واروپا شایع می باشد ((39).

 

نعناع در طول رویش و تولید مواد مؤثر به مقدار زیادی مواد و عناصر غذایی نیاز دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که مقادیر مناسب ازت به میزان قابل توجهی سبب افزایش اسانس نعناع می‌شود(55).

کود اوره با پوشش گوگردی ( SCU ) به عنوان یک نوع کود آهسته رهش که دارای راندمان بالا و مزایای بسیار زیادی برای خاک و گیاهان است ، در صنایع کشاورزی  کاربرد زیادی دارد. اخیراً در کشور ما نیز با توجه به راندمان پایین کود شیمیایی اوره و اتلاف آن، آلودگی شدید خاکها و منابع زیرزمینی آب به نیترات و نیتریت ، کاهش جذب عناصر ریزمغذی بدلیل بالابودن pH خاکها و … استفاده از این نوع کود نه تنها برای مزارع شالیزار که بطور کامل در آب غوطه ورند بلکه برای تمام اراضی کشاورزی توصیه شده است .   صرف نظر از مزایای فوق گوگرد نیز به عنوان یک ماده حیاتی در ساختمان پروتئین ها ، به عنوان کاهنده pH  خاکها و در نتیجه ایجاد شرایط جذب عنصر ریز مغذی خصوصا آهن و روی که مردم کشور ما در فقدان میزان آهن و روی رکورد دار می باشند،  دارد .با توجه به اهمیت ازت در عملکرد و میزان تولید اسانس در این گیاه و نیاز بالای این محصول به ازت و از طرفی اهمیت کود های پوشش دار که ازت را به آرمی آزاد می نمایند این تحقیق به بررسی و مقایسه دو منبع کود ازتی یعنی اوره و اوره با پوشش گوگردی در تولید اسانس و عملکرد گیاه نعناع خواهد پرداخت.